Miesięcznik "BIZNES meble.pl" sierpień 2018

P rzedmiotem prawa autorskiego jest utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyraże- nia. Mamy utwory wyrażone słowem, pla- styczne, fotograficzne czy audiowizualne. Są one chronione dwojako – tak zwanymi autorskimi prawami majątkowymi oraz osobistymi. Prawa majątkowe dają wyłącz- ne prawo do korzystania z utworu i rozpo- rządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Z kolei prawa oso- biste to na przykład prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudoni- mem albo do udostępniania go anonimo- wo czy prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Pierwsze z tych praw można zbyć, drugie nie. W sytuacji naruszenia praw autor- skich, czy to majątkowych czy osobi- stych, uprawnionemu przysługują róż- ne roszczenia. Przede wszystkim jest to roszczenie o zaniechanie naruszeń, ale też np. o publikację oświadczenia czy świadczenia pieniężne. Niekiedy od tego monopolu korzy- stania z utworu istnieją wyjątki. Istnieje cała grupa przepisów, przewidująca tak zwany „dozwolony użytek utworów”. Znajduje się tam między innymi regu- lacja umożliwiająca nieodpłatne korzy- stanie z utworu w zakresie własnego użytku osobistego, ale też tak często wykorzystywane prawo cytatu. W naj- prostszych słowach chodzi o możliwość użycia czyjegoś dzieła w naszym dziele. Przepis stanowi, że wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwo- ry plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytycz- na lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. Wszystkie przypadki dozwolonego użytku ograniczone są warunkami – wy- mienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła, a jednocześnie dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słusz- ne interesy twórcy. I tak, na gruncie wspomnianej wcze- śniej sp rawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Wars zawie z 26 października 2017 r., sygn. a kt I ACa 1159/16), autor zdjęć zawiera jących kobiece akty, które wy- konano w trakcie profesjonalnych sesji, wystąpił o ochronę swoich praw autor- skich w związku z wykorzystaniem tych zdjęć na stronie internetowej jednego z portali. Na portalu zamieszczono artykuł o charakterze „sensacyjnym”, który opatrzono wykonanymi przez po- woda zdjęciami. Zdjęcia były dostępne w Internecie w portfolio fotografa. Fo- tograf wzywał redakcję do zaniechania publikacji zdjęć, jednak bezskutecznie. Na skutek argumentów podnoszo- nych przez pozwaną, sądy orzekające w sprawie zastanawiały się między inny- mi nad kwestią tego, jakie znaczenie ma tu użycie zrzutów z ekranu, a nie samych zdjęć oraz nad tym, czy mamy to do czy- nienia z dozwolonym użytkiem utworu (prawo cytatu). Obydwie instancje sądowe jedno- znacznie stwierdziły, że w sprawie doszło do naruszenia praw autorskich fotografa. Sąd Okręgowy uznał, że wykorzy- stanie przez pozwaną zdjęć autorstwa powoda nie mieści się w ramach prawa cytatu ze względu na charakter mate- riału zatytułowanego „Trójmiejskie cheerleaderki pozują nago. Skandal?”. Prawo cytatu znajdzie zastosowanie tylko tam, gdzie cytowanie odbywa się w innym utworze. Tymczasem, poza Wykorzystanie cudzych zdjÚÊ na stronie internetowej IWONA JAKUBIAK VEL WOJTCZAK Autorka jest rzecznikiem patentowym, prawnikiem, prowadzi dział IP w SLS Seredyński Sandurski Kancelaria Radców Prawnych sp.p. Nikt nie podważa tego, że fotografie mogą być objęte ochroną praw autorskich. Czasem jednak kwestia tego, kiedy można wykorzystać cudze zdjęcia w swoich publikacjach jest wątpliwa. Jak w większości zagadnień z zakresu prawa własności intelektualnej, jednoznacznej granicy nie da się wyznaczyć. W tym kontekście orzecznictwo dostarcza pewny ch przykładów – ciekawy jest szczególnie ten z zeszłorocznego wyroku Sądu Apelacyjnego wWarszawie. Orzeczenie dotyczyło wykorzystania w artykule internetowym zrzutów z ekranu obejmujących cudze zdjęcia. branĝa X prawo 36 BIZNES meble.pl [ sierpieñ 2018